Sıra tabanlı rol yapma oyunları ya da bir başka ifadeyle JRPG deyince akla ilk gelen firmalardan biri Atlus. Özellikle Persona ve Shin Megami Tensei serileriyle tanınan Atlus, belli bir kalite standardının üzerinde yeni oyunlar piyasaya sürmeyi başarabilen nadir firmalardan biri aynı zamanda. Metaphor: ReFantazio ise bu tutarlı gidişatın son halkası olarak karşımıza çıkıyor. Uzun yıllar Persona serisine emek vermiş olan Katsura Hashino, Persona 5’in çıkışı sonrasında P-Studio’dan ayrılarak yine Atlus çatısı altında Studio Zero adıyla yeni bir ekip kurmuştu. Bu takımın içerisinde yine Persona serisinde görev almış karakter tasarımcısı Shigenori Soejima, müzisyen Shoji Meguro, senarist Yuichiro Tanaka ile Azusa Kido ve grafik tasarımcısı Yasuhiro Akimoto gibi üst düzey isimler de yer almakta. İşte bu ekibin Project Re Fantasy konsept adıyla 2016’da geliştirmeye başladığı Metaphor ReFantazio 11 Ekim’de PS5, PS4, Xbox Series ve PC platformları için çıkış yaptı. Metaphor: ReFantazio inceleme yazımızda Persona’nın veteranlarından gelen JRPG türündeki bu yeni fikri mülkü tüm yönleriyle ele alıp irdeliyoruz.
“Kral öldü, yaşasın kral!”
Metaphor: ReFantazio stüdyonun önceki projelerinden çok farklı bir konsept sunuyor. Fantastik bir dünyadan, United Kingdom of Euchronia adlı bir krallığın topraklarından aktarılan hikaye ırkçılık, sefalet ve statü istismarı gibi sert temalara sahip. Hatta orta çağ fantezisi olmasına karşın birçok yönüyle günümüz dünyasını yansıtıyor bile diyebiliriz. İşleri daha da karanlık bir noktaya sürükleyecek olaylar ise henüz oyunun ilk ara sahnesinde bize aktarılıyor. Kral bir suikaste kurban gider ve tahtın tek varisi olan prens ise üzerindeki lanetin etkisiyle yıllardır ölüm döşeğindedir.
Krallığı yönetecek kimsenin kalmamasıyla oluşan güç boşluğunu fırsat bilen farklı kabilelerden birçok isim tahta talip olur ve bunlardan birisi aynı zamanda ordu mensubu olan kral katili Louis’tir. Irklar arasında hiyerarşide en dipte olan Elda kabilesinden bir yetim olan ana karakterimiz ise prensin çocukluk arkadaşı olarak tam bu noktada tehlikeli bir göreve yollanır. Louis’i durdurmak ve prensin üzerindeki laneti kaldırmak için yollara düşen kahramanımız macerası boyunca birçok yeni arkadaşlık bağları kurar ve United Kingdom of Euchronia’daki şartların aksine kimsenin ait olduğu kabileden dolayı üstün görülmediği ya da dışlanmadığı bir ütopyanın peşine düşer.
Metaphor: ReFantazio daha ilk dakikalarından itibaren oyuncuya kancayı takmayı başarabilen, yazımı güçlü bir hikaye sunuyor. Yüksek kalitedeki anime tarzı ara sahneleriyle ve üst düzey seslendirme işiyle bu hikayenin anlatımını güçlü kılarak oyuncuyu kendine bağlıyor. Oyun, başından sonuna kadar sizi Euchronia’nın farklı bölgelerinde gezdiren ve bunu yaparken her bir dakikasından zevk almanızı sağlayan, son yılların en iyi yazılmış RPG hikayelerinden birine ev sahipliği yapıyor.
Eşsiz Archetype sistemi
Metaphor: ReFantazio’yu özel kılan şeylerin başında sahip olduğu Archetype sistemi geliyor. Dövüş sisteminin temelini oluşturan bu sistem, serüvenimiz boyunca tanıştığımız ve bağ kurduğumuz yeni dostlarımızın sahip olduğu bir özelliği kazanmamızı sağlıyor. Seeker rolüyle başladığımız oyunda zamanla Warrior, Knight, Mage ve Commander gibi her biri kendine özgü aktif ve pasif kabiliyetler barındıran onlarca yetenek setinin kilidini açıyoruz.
Her bir Archetype ağacının kendine has yetenekleri olmakla beraber, gruba dahil olan her bir karakterin Archetype’ını dilediğimiz zaman değiştirebiliyor ve daha önceden açtığımız diğer Archetype yeteneklerinden dilediğimizi mevcut modele ekleyebiliyoruz. Böylece Archetype’ler arasında çapraz yeteneklere sahip bir karakter yaratabiliyoruz. Dahası, grup üyeleri için kuşanılan Archetype’lar da kendi aralarında sinerji oluşturarak Synthesis adlı kombo yeteneklere erişmemizi sağlıyor. Bu kombolar bir yandan daha çok kaynak harcayan ama diğer yandan da devasa ölçüde fayda getiren çok özel yetenekler içeriyor. Bu sistemin derinliğini sağlayan bir diğer mekanik ise Archetype’ların her birinin kendi içerisinde de çeşitli dallara ayrılması. Örneğin, Seeker için yirminci seviyeye ulaştığımızda gerekli olan diğer şartları da sağlamamız durumunda (gerekli dostluk bağı seviyesi ve başka bir Archetype’ın açık olması gibi) melez ve daha güçlü Magic Seeker adlı yeni bir yetenek setinin kilidini açıyoruz.
Archetype sisteminin eşsizliğini ve derinliğini önemli kılan bir diğer nokta da oyunun, oyuncuyu farklı stratejiler yürütmeye teşvik etmesi. Şöyle ki, stüdyonun önceki oyunlarında da olduğu üzere her bir düşmanın güçlü ve zayıf yanları mevcut ve buna bağlı olarak her biri için farklı bir yaklaşım benimsemek gerekiyor. Mesela bir zindanda buz ve rüzgar gibi element saldırılarına karşı zayıf düşmanlar yer alıyorken, bir başka zindanda Warrior ve Knight’ın sentez saldırıları ile zayıflayan bir düşman karşımıza çıkabiliyor. Birçok farklı Archetype var ve her biri kendi içerisinde daha üst versiyonlar barındırıyor. Oyunda ilerledikçe birçok yeni düşman tipiyle karşılaşıyoruz ve doğal olarak grup üyelerimizle bambaşka kombinasyonlar oluşturarak bu zorlukların üstesinden gelmemiz gerekiyor. Uzun soluklu bir oyun olarak Metaphor: ReFantazio dövüş ve yetenek ağacı sistemindeki çeşitlilik ve derinlik sayesinde oyuncuyu sürekli yeni bir şeylerle tanıştırarak tekrara düşmeden kendini oynatmayı başarıyor.
Sade ve temiz
Oynanış konusunda Metaphor: ReFantazio’nun güzelliğini perçinleyen bir diğer etken de oyuncuya sağladığı sade ve anlaşılır geri bildirimler. Takımımızdaki oynanabilir karakterlerin her birinin kendi seviyesi mevcut ve zindanlarda karşılaştığımız düşmanların da seviyesi bulunuyor. Grubun seviye ortalaması düşmandan yüksekse tur bazlı savaş sekansına girmeden düşmanı düz saldırılar ile alt edebiliyoruz. Eşit veya düşmandan düşük seviyemiz olduğunda ise düşmanla tur bazlı savaşa girmek zorunda kalıyoruz. Bu noktada ise düşmana önden birkaç saldırıda bulunarak tur bazlı dövüşte avantaj yakalayıp düşmanın canını azaltmış ve sersemlemiş şekilde savaşa başlamasına neden olabiliyoruz. Girdiğimiz zindanlarda etrafı tarama kabiliyetimiz sayesinde düşmanların seviyelerini belirli bir mesafeden görebiliyor, yine toplanabilir eşyaları fark edebiliyor ve etkileşime girilebilecek diğer mekanikleri görebiliyoruz.
Bu ve benzeri geri bildirimleri çok rahat anlaşılır şekilde sunuluyor. Örneğin, sıra tabanlı dövüş sekanslarında bir düşmanla daha önceden karşılaştıysak yapacağımız hamleler öncesinde zayıf ve güçlü yönlerini net biçimde görebiliyoruz. Eğer bir düşmanla ilk kez karşılaşacak olursak da zindana giriş yapmadan önce kasaba ve şehirlerde yer alan muhbirler aracılığıyla işe yarar bilgiler edinebiliyoruz.
Oyuncuyu bilgilendirme konusunda Metaphor: ReFantazio’nun harika bir iş çıkardığı bir başka konu ise zindanlarda topladığımız eşyaların kullanımı ile ilgili. Hangi eşyanın satılması gerektiğini, hangi silah ve zırhın hangi Archetype için uygun olduğunu ve ne tür saldırılar yaptığını, hangi takıların ne fayda sağladığını net bir şekilde oyuncunun önüne seriyor. Benzer şekilde, zindanlarda keşfettiğimiz yeni silahlar ve zırhları, satıcılarda veya kilisede temizleyerek en fazla verimi alabileceğimizi ve bu eşyalara yeni özellikler kazandırabileceğimizi anlaşılır kullanıcı arayüzü sayesinde oyuncuya aktarıyor.
Takvim sistemi ve zamanı verimli kullanma
Metaphor: ReFantazio’da da Persona oyunlarındaki gibi bir takvim sistemi bulunuyor ve oyunun hikaye görevleri ile yan aktiviteler bunun üzerinden ilerliyor. Görevlerin bir kısmında belirli bir son gün şartı veriliyor ve bu tarihe kadar bu görevleri tamamlamamız gerekiyor. Bunun haricinde son teslim tarihi olmayan görevler de yer alıyor ve bunları istediğimiz zaman yapabiliyoruz. Zaman sınırı olan görevlere girmeden önce önümüzdeki boş günleri değerlendirmek üzere oyunda birçok yan görev ve aktivite bulunuyor. Bu içerikler sayesinde de karakterimizin sahip olduğu beş farklı Virtue (Erdem) seviyesini artırarak bazı önemli yan görevlere erişebiliyoruz. Courage, Wisdom, Tolerance, Eloquence ve Imagination olan bu Erdem’leri arttırmak için şehirlerdeki NPC’lerin isteklerini yerine getirebilir, yol arkadaşlarımızın (Follower’lar) yardımına koşarak bir dizi karakter hikaye görevlerini tamamlayabilir ya da şehirlerde yer alan ödül avcılığı görevlerine girişebiliriz. Hangi görevin ve NPC’nin hangi Erdem’in gelişimine fayda sağlayacağı ise görevi başlatmadan önce yine basit bir kullanıcı arayüzü ile oyuncuya aktarılıyor.
Eylem ve sonuç
Giriştiğimiz eylemlerin her biri takvimi ilerletiyor. Söz konusu aktivitelere başlarken takvimin ne kadar ilerleyeceği oyun tarafından gösteriliyor. Bazı aktiviteler sonrasında akşam olduğunda —sadece gece vaktinde açık olan ve özel eşyalar satan bir satıcıya gidebilmek gibi— başka işlerle meşgul olacak kadar vaktimiz kalıyor. Ancak ödül avcılığı görevleri gibi zindana gitmemizi gerektiren aktiviteler tüm günümüzü tüketiyor ve döndüğümüzde dinlenmeye çekilmekten başka bir şansımız kalmıyor.
Ana görevlerin önemli bir kısmında da son gün şartı var. Bu tip görevleri son güne bırakmadan birkaç gün önceden ilerletmek gerekebiliyor, zira bazı zindanlar oldukça uzun ve bir günde tamamlamak türe yeni oyuncular için zorlayıcı olabilir. Dolayısıyla, özellikle son gün şartı bulunan ana görevler öncesinde, yan aktivitelerde zamanı olabildiğince verimli şekilde değerlendirerek grubumuzdaki karakterleri ve ekipmanlarını geliştirmemiz gerekiyor. Örneğin, ödül avcılığı görevlerinde kasaba haklını rahatsız eden canavarların veya suçluların peşine düşerek büyük miktarda para ödülü kazanıyor ve bir Erdem’in gelişimini ilerletiyoruz. Kazandığımız parayla yeni ve daha güçlü silahlar ile zırhlar alabiliyor, seviyesi artan Erdem’lerimiz sayesinde içerisinde güçlü eşyalar barındıran yan zindan görevlerine girebiliyoruz.
Birlikten kuvvet doğar
Bağ kurarak yeni bir Archetype kazandığımız karakterlerin (ya da oyundaki adıyla Follower’ların) hikaye görevi serisini devam ettirerek bağ seviyemizi güçlendirebiliyoruz. Bağ seviyesi güçlendikçe söz konusu Archetype ağacının avantajları artıyor. Öncelikle, bağ seviyesinin artışı, zindanlardaki savaşlarda topladığımız MAG ile her bir karakter için Archetype açmanın maliyetini düşürürken, ilerleyen aşamalarda melez ve daha üstün Archetype’lar açmamıza ve hatta bazı yan aktiviteleri takvimdeki günü ilerletmeden yapabilmemize olanak sağlıyor. Mesela, Maria karakteriyle olan bağımızı belirli bir seviyeye taşıyınca yemek pişirme aktivitesi artık takvimde zaman geçirmeden gerçekleşiyor. Hulkenberg ile olan bağı ilerletince ise düşmandan gelen ciddi saldırılarda Hulkenberg tank görevi görerek hasarı engelleme yeteneği kazanıyor. Kısacası her bir karakterin bağ seviyesi arttıkça birçok önemli avantaja erişebiliyoruz.
Virtue/Erdem sisteminin de ayrı bir önemi bulunuyor. Bazı Archetype türlerin kilidini açabilmek için ilgili yan karakterin görevini tamamlamamız gerekiyor. Ancak bu görevi alabilmek için de gerekli Erdem için belirli bir seviyeye ulaşmamız şart. Örneğin, Merchant Archetype’ını açmamızı sağlayan görevi alabilmek için Wisdom’ın ikinci seviyede olması gerekirken, Faker Archetype görevine ulaşabilmek için Imagination’ın ikinci seviyede olması gerekiyor. Yani Erdem sistemindeki ilerleyişe göre her bir oyuncunun Archetype’lara erişim sırası birbirinden farklı olabiliyor. Bu sayede Metaphor: ReFantazio’da her bir oyuncu kendine özel bir tecrübe yaşayabiliyor.
Teknik analiz
Metaphor: ReFantazio grafik kalitesi anlamında çok güçlü bir oyun değil. Oyunun geneline önceki nesil bir ürünmüş gibi hissettiren düşük kalitede asset’ler hakim. Ancak işler sanat yönetimi kısmında değişiyor ve oyun geçtiği dönemi yansıtan güçlü bir atmosfer sunmayı başarıyor. United Kingdom of Euchronia’nın her bir bölgesini keşfederken, birbirinden farklı biyomlarda yer alan şehir ve kasabalar ve bu yerleşim yerlerinin arasındaki duraklayarak seyrine daldığımız eşsiz manzaralar kendine hayran bırakıyor. Anime tarzındaki ara sahneler ise muazzam kalitede bir işçilik barındırıyor.
Metaphor: ReFantazio’nun incelemesini yaptığımız PlayStation 5 sürümü dinamik çözünürlükte çalışıyor ve sabit 60fps (saniye başına kare) değeri veremiyor. Hatta 1080p çözünürlükte dahi 60fps değerinin altına düşüşler yaşanıyor. Şehirlerde ve zindanlarda dolaşırken ve savaş sekanslarında kare hızındaki keskin düşüşler gözle görülür biçimde fark ediliyor. Güçlü bir donanıma sahip PC’de daha iyi bir performans elde etmek mümkün ancak konsol tarafında oyun herhangi bir anti-aliasing teknolojisi barındırmaması nedeniyle görsel kalitenin düşüklüğü dikkat çekiyor. Ayrıca PS5’teki DualSense teknolojilerinden de hissedilir anlamda faydalanmıyor.
Teknik performansı zayıf olmasına rağmen Metaphor: ReFantazio başka noktalarda öne çıkıyor. Önceki Atlus oyunları gibi çok stilize bir arayüz tasarımına sahip olan oyunda, menüler arasında gezinmek ve savaş esnasında hamleleri yönetmek, eşsiz arayüz tasarımı sayesinde göze hitap ediyor. Oyunun yıldızının parladığı bir diğer bölüm de seslendirmeler ve soundtrack’ler. Hem Japonca hem de İngilizce seslendirmesi çok başarılı olan oyun, hikaye ve savaş sekanslarında ise iç gıdıklayan muazzam besteler içeriyor. Benzer biçimde, Rönesans dönemi sanatçılarından Hieronymous Bosch gibi ustaların çalışmalarından ilham alınarak hazırlanmış bazı yaratık ve boss tasarımları ile de Metaphor: ReFantazio ilgi çekiciliğini artırıyor. Bununla birlikte, ana hikaye zindanlarının birbirlerinden farklı olmasına karşın bazı yan zindan ve düşman tasarımlarının tekrara düştüğünü belirtmekte fayda var. Ancak bu durum oyundan uzaklaştıracak ölçüde değil.
Final
Metaphor: ReFantazio, Persona’nın veteran geliştiricilerinden bir diğer unutulmaz ve destansı RPG olarak sahnedeki yerini alıyor. En az 70 saatlik epik bir macera sunan oyun, rafine ve eşsiz Archetype sistemi ile oyuncuya sürekli taze oynanış tarzları vererek başından sonuna kadar sıkılmadan oynanabilecek bir deneyim vaat ediyor. Sergilediği zayıf teknik performansı ise güçlü atmosferi, stilistik arayüzü, ilgi çekici karakter ve düşman tasarımlarıyla telafi etmeyi başarıyor.
